Blog

Tari da mura na daga cikin cututtukan da suka fi yawaita a cikin al’umma, musamman a lokutan damina ko lokacin sanyi. Mutane da dama suna fama da waɗannan matsaloli, kuma kowa kusan ya taɓa kamuwa da su a wani lokaci na rayuwarsa. Duk da cewa ba su da hatsari sosai kamar wasu cututtuka masu tsanani, amma suna iya kawo cikas ga rayuwar yau da kullum, musamman idan ba a kula da su yadda ya kamata ba. Tari na iya hana mutum yin bacci da kwanciyar hankali, yayin da mura ke kawo matsaloli irin su ciwon makogwaro, hanci mai zubar da majina, da zazzabi. Wannan ya nuna cewa duk da sauƙin su, akwai buƙatar sanin asalin su, dalilan da ke haifar da su, da kuma yadda za a kula da kai domin guje wa rikice-rikice masu tsanani.

A cikin al’ummar Hausawa, magungunan gargajiya sun daɗe suna taka muhimmiyar rawa wajen warkar da cututtuka kamar tari da mura. A lokaci guda kuma, asibitoci na zamani suna da nasu hanyoyi ta amfani da magungunan ƙwayoyi na kimiyya. Duk waɗannan hanyoyin suna nuni da cewa tari da mura cututtuka ne da suka shafi kowa, kuma ake buƙatar magani cikin gaggawa. Wannan rubutu zai yi duba dalla-dalla kan ma’anar tari da mura, dalilan samuwarsu, alamomin da ake gane su da su, da kuma hanyoyin gargajiya da na zamani na warkar da su.

2. Ma’anar Tari da Mura

Menene Tari?

Tari wata hanya ce da jikin mutum ke amfani da ita wajen fitar da tarkace, ƙura, ko kuma ƙwayoyin cuta daga cikin hanyoyin numfashi. Ana iya cewa tari wata kariya ce daga halittar jiki domin tsaftace huhu da makogwaro. Tari kan iya kasancewa tari mai ɗumi (inda ake fitar da majina ko ruwa daga cikin huhu) ko kuma tari busasshe (inda ba a fitar da komai sai iska). Duk da haka, idan tari ya daɗe fiye da makonni uku, ana ɗaukar shi a matsayin matsalar lafiya da ta wuce ta mura kawai, kuma yana buƙatar kulawar likita.

Menene Mura?

Mura kuwa, cuta ce da kwayoyin cuta (viruses) ke haifarwa wadda ke shafar hanci, makogwaro, da kuma wani lokaci kunne. Alamun farko sun haɗa da hancin da ke toshewa ko zubar da majina, tari, da kuma jin kasala. Yawancin mutane suna ɗaukar mura a matsayin cuta mai sauƙi, amma tana iya zama matsala ga yara ƙanana, tsofaffi, da kuma waɗanda ke da raunin garkuwar jiki.

Saboda haka, tari da mura suna da alaƙa da juna, saboda kusan kowane mai mura yana iya samun tari a matsayin ɗaya daga cikin alamunsa.

3. Dalilan Samuwar Tari da Mura

Kwayoyin Cuta

Babban dalilin kamuwa da mura shi ne kwayoyin cuta (virus), musamman irin su Rhinovirus. Wadannan ƙwayoyin cuta suna shiga jikin mutum ta hanci, baki, ko idanun sa lokacin da ya taɓa wani abu da ya ƙunshi kwayoyin cutar sannan ya taɓa fuska. Hakanan, tari na iya samuwa sakamakon waɗannan ƙwayoyin da suka kama makogwaro ko huhu.

Canjin Yanayi

Lokacin da aka shiga yanayin sanyi ko lokacin damina, mutane suna fi samun mura da tari. Wannan saboda sanyi yana rage ƙarfin garkuwar jiki, kuma yana sauƙaƙa wa ƙwayoyin cuta damar yaɗuwa cikin sauƙi.

Shan Sanyi ko Iska Mai Ƙarfi

Yawan shan abin sanyi kamar lemo, kankara, ko shan iska mai sanyi kai tsaye, yana sa makogwaro da hanci su yi rauni, wanda hakan kan sa mutum ya fi kamuwa da mura da tari.

Rashin Tsabta

Idan mutum bai kula da tsaftar jikinsa ko muhalli ba, akwai damar samun haɗuwar kwayoyin cuta cikin sauƙi, musamman idan ba ya wanke hannu bayan hulɗa da jama’a ko abubuwan jama’a kamar ƙofa da kujeru.

4. Alamomin Tari da Mura

Mutane da dama suna gane tari da mura ne ta hanyar alamomin da suke bayyana tun kafin su yi tsanani. Ga wasu daga cikin fitattun alamomin:

• Tari mai ɗumi ko bushewa: Tari kan fara da bushewa, daga bisani kuma ya rikide zuwa mai ɗumi, inda ake fitar da majina daga makogwaro ko huhu.

• Hancin da ke zubar da majina: Yawanci, mura na kawo majina mai laushi da farko, daga baya kuma ya rikide zuwa mai kauri da ruwan kore.

• Makogwaro mai ciwo: Jin ɗaci ko ƙaiƙayi a makogwaro na ɗaya daga cikin alamomin mura.

• Zazzabi: Ba kowane lokaci bane, amma wasu lokuta mutane na iya samun ɗan zazzabi sakamakon mura ko tari.

• Kasala da jin jiki ya yi rauni: Mutane da yawa suna fama da rashin kuzari da rashin son yin aiki lokacin da suka kamu da mura.

• Jijjiga da ciwon kai: Wannan shi ma alamun da kan bayyana ga masu tari da mura.

Idan waɗannan alamomin suka ɗauki fiye da makonni biyu zuwa uku, musamman idan tari yana tare da jini ko wahalar numfashi, to wajibi ne mutum ya garzaya asibiti domin samun cikakken kulawa.

A Kula 

Wannan Rubutun anyi shi ne domin maganin da zai bada sauki in aka ga babbar matsala a tafi asibiti a ga likita

5. Illolin Tari da Mura Idan Ba a Yi Magani Ba

Duk da cewa tari da mura cututtuka ne da ake ɗauka a matsayin masu sauƙi, rashin kulawa da su na iya jawo matsaloli masu tsanani. Idan mutum bai kula da kansa ba ko kuma ya dogara da jinyar gida kawai, akwai yiwuwar cutar ta rikide zuwa matsala mai tsanani. Misali, tari da mura na iya rikidewa zuwa ciwon huhu (pneumonia) wanda yake da hatsari sosai musamman ga yara ƙanana da tsofaffi. Haka kuma, mura na iya rikidewa zuwa asthma ga waɗanda ke da wannan matsalar tun farko.

A wasu lokuta, mura na iya jawo matsalar kunne mai ciwo saboda cunkoson hanci da ke hana iska shiga kunnuwan cikin sauƙi. Bugu da ƙari, tari da mura da suka daɗe na iya zama alamar wasu cututtuka masu tsanani kamar tarin fuka (TB). Saboda haka, yana da matuƙar muhimmanci a kula da tari da mura tun daga farko domin kada su rikide zuwa wani abu mai hatsari.

Karanta:

Yadda Zaka Hada Maganin Dandruff Da Kayan Gida Cikin Sauki

Maganin Biebities: Hanyoyin da ake bi Wajen Magance Cutar Diebities ciwon suga

Maganin Hawan Jini: Hanyoyi 5 Masu Amfani Domin Magance Hawan jini

6. Hanyoyin Rigakafin Tari da Mura

Akwai matakan da mutum zai iya ɗauka domin rage yiwuwar kamuwa da tari da mura. Wadannan matakai ba wai kawai suna taimakawa wajen guje wa kamuwa da cutar ba, har ma suna ƙara ƙarfin garkuwar jiki.

• Tsabtace jiki da muhalli: Yana da muhimmanci mutum ya rika wanke hannu da sabulu akai-akai, musamman bayan ya taɓa hanci, baki, ko bayan hulɗa da jama’a. Haka kuma tsaftar muhalli kamar share ɗaki da wanke kayan shafa baki da hannu yana da muhimmanci.

• Kaucewa sanyi mai tsanani: Lokacin damina ko sanyi, mutum ya rika sanya kaya masu dumi domin kare jikinsa daga tasirin iska mai sanyi.

• Cin abinci mai ƙara garkuwar jiki: Abinci mai ɗauke da bitamin C kamar lemu, abarba, da ayaba na taimakawa wajen ƙarfafa garkuwar jiki domin ta yaƙi ƙwayoyin cuta.

• Guje wa shan abin sanyi da yawa: Shan abin sanyi na iya raunana makogwaro da hanci, wanda hakan kan sauƙaƙa kamuwa da mura.

• Hutawa da samun barci mai kyau: Barci na taimakawa wajen sabunta ƙwayoyin jiki, wanda hakan ke ƙara ƙarfin kariya ga jiki.

7. Magungunan Gida (Na Gargajiya)

Al’ummar Hausawa tun da dadewa suna da hanyoyin gargajiya da kuma magungunan musulunci wajen warkar da tari da mura ta hanyar amfani da kayan da ake samu cikin gida. Wadannan hanyoyin na da amfani matuƙa, musamman ga waɗanda ba sa son amfani da magungunan ƙwayoyi kai tsaye.

• Tauna Citta: Wanda yake tari yana iya tauna citta balle kadana yana taimakawa sosai wajen rage radadin tarin saboda tana da sinadarai da suke maganin sanyi sosai a jikin mutum

• Zuma da Lemon Tsami: Hade ruwan lemon tsami da zuma yana taimakawa wajen rage ciwon makogwaro da kuma laushin tari. Wannan sinadari yana da maganin kashe ƙwayoyin cuta.

• Shayi Mai Citta da Kanumfari: Shan shayi mai ɗauke da citta da kanumfari na taimakawa wajen narkar da majina da kuma rage tari.

• Ganyen Habaka (Mint): Ana tafasa ganyen habaka sannan a sha ruwan, hakan na taimakawa wajen buɗe hanci da makogwaro.

• Shaka Tururin Ruwa: Yin amfani da ruwan zafi don shakar tururinsa na taimakawa wajen buɗe hancin da ya toshe da kuma rage cunkoso a makogwaro.

• Garlic (Tafarnuwa): Tafarnuwa tana da sinadarai masu taimakawa wajen yaƙar ƙwayoyin cuta. Ana iya tafasa shi a cikin ruwa sannan a sha ko a ci kai tsaye.

Wadannan hanyoyin gargajiya ba wai kawai suna taimakawa wajen rage ciwo da alamun cuta ba, har ma suna ƙara ƙarfin garkuwar jiki.

8. Magungunan Asibiti

Duk da cewa magungunan gargajiya suna da amfani, akwai lokuta da mutum ke buƙatar magungunan asibiti domin samun sauƙi cikin gaggawa.

• Magungunan kashe zafi da zazzabi (Paracetamol, Ibuprofen): Wadannan magungunan na taimakawa wajen rage zazzabi da ciwon kai.

• Magungunan Saukar da Tari (Cough Syrups): Ana amfani da su domin rage tari busasshe ko kuma na ɗumi.

• Magungunan Saukar da Majina (Decongestants): Wadannan magungunan na taimaka wajen buɗe hanci da rage cunkoso.

• Lokacin da ya dace a je asibiti: Idan tari ya daɗe fiye da makonni biyu, ko kuma yana tare da jini, ko mutum yana samun wahalar numfashi, wajibi ne ya garzaya asibiti.

Magungunan asibiti na taimakawa musamman ga waɗanda ke da raunin garkuwar jiki, yara ƙanana, da tsofaffi.

9. Hanyoyin Kulawa Lokacin Tari da Mura

Baya ga amfani da magunguna, akwai wasu matakan kulawa da mutum zai ɗauka domin samun sauƙi cikin sauri lokacin da yake fama da tari da mura.

• Shan ruwa da yawa: Ruwan zafi ko ruwan dumi na taimakawa wajen sanyaya makogwaro da kuma wanke ƙwayoyin cuta daga cikin hanci da makogwaro.

• Hutu da barci mai kyau: Yawan hutawa na taimakawa wajen bai wa jiki damar yaƙi da ƙwayoyin cuta.

• Cin kayan marmari masu ɗauke da bitamin C: Lemu, abarba, da strawberries suna taimakawa wajen ƙarfafa garkuwar jiki.

• Guje wa shan taba da abin da ke fitar da hayaƙi: Hayaƙi na kara tsananta tari da mura.

• Amfani da humidifier: Wannan na taimaka wajen ƙara ɗumamar iska a cikin ɗaki, wanda hakan ke rage bushewar makogwaro da hanci.

Hanyoyin kulawa suna da muhimmanci saboda suna rage wahala da kuma taimakawa wajen samun lafiya cikin gaggawa ba tare da wahalar jiki ba.

10. Kammalawa

Tari da mura ba wai sabbin cututtuka ba ne a cikin al’umma, amma suna daga cikin matsalolin lafiya da suka fi yawan faruwa a rayuwar yau da kullum. Kowa kusan ya taɓa kamuwa da su, kuma duk da cewa ana ɗaukar su a matsayin cututtuka masu sauƙi, suna iya haifar da manyan matsaloli idan ba a kula da su yadda ya kamata ba. Mun bayyana cewa tari wata hanya ce da jiki ke amfani da ita domin kare kansa ta hanyar fitar da tarkace da ƙwayoyin cuta daga huhu da makogwaro, yayin da mura cuta ce da ƙwayoyin cuta (virus) ke haddasawa wacce ke shafar hanci, makogwaro, da wani lokaci kunne.

Mun ga cewa dalilan tari da mura sun haɗa da kamuwa da ƙwayoyin cuta, canjin yanayi, shan abin sanyi, da kuma rashin kula da tsafta. Haka kuma, alamomin cutar sun haɗa da tari, zubar da majina daga hanci, ciwon makogwaro, zazzabi, da kasala. Mun yi bayani kan illolin cutar idan aka yi sakaci da ita, inda za ta iya rikidewa zuwa cututtuka masu tsanani kamar ciwon huhu, ciwon kunne, ko kuma tarin fuka.

Hanyoyin rigakafi sun haɗa da tsafta, cin abinci mai gina jiki, guje wa sanyi, da hutawa. Magungunan gargajiya irin su zuma da lemon tsami, citta da kanumfari, ganyen habaka, da shaka tururin ruwa suna taimakawa sosai wajen sauƙaƙa cutar. A gefe guda, magungunan asibiti kamar paracetamol, cough syrup, da decongestants suna da muhimmanci musamman idan cutar ta tsananta. Bugu da ƙari, kula da kai ta hanyar shan ruwa da yawa, cin kayan marmari masu bitamin C, da hutawa na taimakawa wajen samun sauƙi cikin sauri.

A ƙarshe, tari da mura cututtuka ne da mutum zai iya guje musu ko kuma ya warke da su cikin sauƙi idan aka bi hanyoyin kariya da kuma magani na gargajiya ko na asibiti. Abin da ake buƙata shi ne a kula da kai tun daga farko domin kada cutar ta rikide zuwa wani abu mai hatsari. Lafiya ita ce ginshiƙin rayuwa, don haka ya dace mu kiyaye jikimmu daga kowace irin cuta ta hanyar tsafta, abinci mai gina jiki, da kuma dogaro ga Allah wanda shi ne Mai bayar da lafiya.

Author Profile

Ibrahim Buhari

IBRAHIM BUHARI Shahararren marubuci ne game da sana'oi, Digital Skills da sauransu shine kuma shugaban kamfanin HS Global Wato Shugaba a Wannan Website ta Hausawa Site

Latest entries

• Kiwon LafiyaSeptember 13, 2025MAGANIN TARI DA MURA A ASIBITI DA MUSULUNCI
• KasuwanciSeptember 7, 2025YADDA AKE HADA SHAMPOO DA FARA KASUWANCIN SA
• KasuwanciAugust 23, 2025YADDA AKE HADA LIQUID SOAP – DA FARA KASUWANCIN SA
• KasuwanciJuly 31, 2025KASUWANCIN AIR FRESHNER: YADDA AKE HADA AIR FRESHNER