Blog

Cutar ulcer wata irin matsalar lafiya ce da ke shafar hanji ko ciki, inda ruwan acid na ciki ke cizawa ko cinye bangon ciki har sai ya haifar da raunuka. Wannan raunukan sune ke haddasa zafi, kaikayi, da tashin zuciya a lokacin da mutum bai ci abinci ba, ko kuma bayan cin abinci. A yawancin lokuta, ulcer na faruwa ne saboda yawaitar acid a ciki ko kuma saboda kwayar cuta mai suna Helicobacter pylori (H. pylori) wacce ke zaune a cikin hanji.

Yana da muhimmanci a fahimci cewa ulcer ba wai kawai saboda cin abinci ba ne, amma yanayin rayuwa, damuwa, da magunguna suna da babbar rawa wajen haddasarsa. Mutane da yawa suna ɗaukar ulcer a matsayin ciwon da ba zai warke ba, alhali daidai kulawa, bin tsarin abinci, da shan magani yadda ya dace na iya sa mutum ya warke gaba ɗaya.
A yau, an samu cigaba a fannin magungunan zamani da gargajiya da ke taimakawa wajen rage zafi, hana tashin ciwo, da warkar da raunukan ciki.

Wannan rubutu zai yi bayani dalla-dalla kan yadda ulcer ke faruwa, irin nau’o’in da ake da su, dalilan da ke jawo cutar, da hanyoyin rage saurin tashin ciwonta domin taimaka wa masu fama da ita su sami sauƙi da cikakkiyar lafiya.

2. Nau’o’in Ulcer da Alamominsu

Ulcer na iya kasancewa iri biyu da suka fi shahara:

1. Gastric Ulcer (Ulcer na ciki)

2. Duodenal Ulcer (Ulcer na hanji)

Gastric ulcer na faruwa ne a cikin ciki, inda ruwan acid da ke taimakawa narkar da abinci ya cinye bangon ciki. Wannan nau’in ulcer yakan fi jawo ciwon ciki bayan cin abinci, saboda acid ɗin yana ƙaruwa a lokacin narkewa.
Duodenal ulcer kuma yana faruwa ne a farkon hanji (duodenum). Wannan yana yawan jawo zafi kafin cin abinci, ko da sassafe, wanda yawanci yake raguwa idan mutum ya ci wani abu ko ya sha ruwa.

Alamomin Ulcer sun haɗa da:

• Jin zafi a ƙirji ko cikin ƙasa bayan cin abinci ko kafin cin abinci.

• Tashin zuciya da amai (wasu lokuta amai mai dauke da jini).

• Kumburi da jin cikinka ya cika da iska.

• Ƙarancin nauyi saboda rashin ci da kyau.

• Rashin bacci saboda ciwon da ke tasowa da dare.

A wasu lokuta, mutum yana da ulcer amma bai san ba, saboda alamomin suna iya zama masu sannu a hankali. Wannan ya sa yake da matuƙar muhimmanci a je gwajin lafiya idan ana fama da ciwon ciki da ba ya wucewa.

⚠️ Gargadi

Wannan shawarwari ne idan abu yayi yawa aje wajen likita asibiti wannan domin karantarwa ne domin taimakawa masu fama da lalurar da kuma dalibai

3. Manyan Dalilan da ke Jawo Ulcer

Cutar ulcer tana da dalilai da dama, wasu daga ciki suna da alaƙa da kwayoyin cuta, wasu kuma da rayuwar yau da kullum. Ga manyan abubuwan da ke haddasa ta:

1. Kwayar Helicobacter pylori

Wannan kwayar cuta ce wacce ke rayuwa a cikin bangon ciki, tana cinye kariyar da ke kare ciki daga acid. Idan ta lalata bangon ciki, sai acid ɗin ciki ya fara cinye nama har sai ya haifar da raunuka. Wannan ita ce babbar sanadiyyar ulcer a duniya baki ɗaya.

2. Shan Magungunan Pain Relief (NSAIDs)

Magunguna irin su Ibuprofen, Aspirin, Naproxen da makamantansu suna rage kariyar ciki idan aka sha su akai-akai. Wannan yana barin acid damar cutar da bangon ciki, wanda ke jawo gastric ulcer musamman.

3. Shan Abubuwan da Ke Da Caffeine da Giya

Shan shayi mai ƙarfi, coffee, giya, da lemo mai gas yana ƙara yawan acid a ciki. Wannan yana sa bangon ciki ya raunana, kuma zai iya tayar da ciwon ulcer ko kuma ya tsananta shi.

4. Damuwa da Rashin Bacci

Mutane da ke cikin damuwa ko bacin rai suna fuskantar ƙarin yawan acid saboda motsin jini da sinadarai a jiki suna canzawa. Rashin bacci ma yana ƙara haifar da matsin lamba ga hanji da ciki.

5. Rashin Cin Abinci akan Lokaci

Wani babban kuskure da mutane ke yi shi ne tsallake lokaci na cin abinci, wanda ke sa acid ya taru a ciki ba tare da abinci da zai rike shi ba. Wannan acid na iya kaiwa ga lalacewar bangon ciki da jawo ulcer.

Hanyoyin Gano Ulcer (Diagnosis)

Gano ulcer da wuri yana da matuƙar muhimmanci saboda yana taimakawa wajen sanin irin nau’in ulcer ɗin da mutum ke da shi, da kuma irin maganin da ya dace da shi. Akwai hanyoyi daban-daban da likitoci ke bi wajen gano ulcer cikin sauƙi da aminci.

1. Gwajin Jini (Blood Test)

Ana iya amfani da gwajin jini domin gano kwayar cutar Helicobacter pylori (H. pylori) wacce ita ce babbar sanadiyyar ulcer. Idan an samu wannan kwayar cuta, likita zai rubuta antibiotics don kashe ta.

💩 2. Gwajin Najasa (Stool Test)

Wani lokaci ana binciken najasa domin tabbatar da kasancewar H. pylori a hanji. Wannan hanya ce da ba ta da tsada kuma tana bayar da sahihin sakamako.

📷 3. Endoscopy

Idan alamomin ulcer sun tsananta ko sun daɗe, likita kan shawarci a yi endoscopy — wato shigar da ƙaramin kyamara ta baki zuwa cikin ciki domin a ga ainihin wurin da ciwon yake. Wannan hanya tana nuna gaskatattun raunukan ulcer da kuma tsananinsu.

4. Gwajin Numfashi (Urea Breath Test)

Hanya ce ta zamani inda mutum zai sha sinadari mai sauƙi sannan a auna iskar da yake fitarwa don gano idan yana ɗauke da H. pylori. Wannan hanya tana da sauƙi, ba ta da zafi, kuma tana bayar da sakamako cikin sauri.

Muhimmin gargadi:
Ba a taɓa yanke hukuncin ulcer ta jin zafi kawai ba. Wajibi ne a je asibiti don a yi gwaji, saboda wasu cututtuka kamar gastritis da acid reflux suna da alamomin da suka yi kama da ulcer.

Magungunan Ulcer na Zamani (Medical Treatment)

A yau, magungunan zamani suna da matuƙar tasiri wajen warkar da ulcer idan aka bi shawarar likita yadda ya dace. Ana rarraba magungunan ulcer zuwa rukuni-rukuni kamar haka:

1. Proton Pump Inhibitors (PPIs)

Wannan rukuni na magunguna yana rage yawan acid da ciki ke fitarwa. Misalan su:

• Omeprazole (Losec)

• Esomeprazole (Nexium)

• Pantoprazole (Somac)
  Ana sha sau ɗaya a rana kafin cin abinci domin su kare bangon ciki daga acid.

2. Antibiotics

Idan gwaji ya tabbatar da cewa H. pylori ce ke haifar da ulcer, likita zai haɗa magungunan antibiotics biyu kamar:

• Amoxicillin

• Clarithromycin
  Ana shan su tare da PPI domin kashe kwayar cutar gaba ɗaya.

3. Antacids da H2 Blockers

Waɗannan suna taimakawa wajen rage zafin ciki da kaikayi cikin sauri. Misalan su sun haɗa da:

• Gaviscon

• Rennie

• Famotidine (Pepcid)

• Ranitidine (Zantac)

⚠️ Ka tuna:

• Kada a sha waɗannan magunguna da kanka ba tare da shawarar likita ba.

• Cutar ulcer tana buƙatar tsarin magani mai kwanaki 10 zuwa 14, don haka kada a daina magani da wuri.

• Haka kuma, a guji shan Ibuprofen, Aspirin, da giya yayin shan maganin ulcer domin su kan ƙara lalata ciki.

6. Magungunan Gargajiya Don Ulcer

Baya ga magungunan asibiti, akwai hanyoyin gargajiya da ake amfani da su wajen rage zafi da taimakawa wajen warkar da ulcer, musamman a yankunanmu na Hausa. Duk da haka, wajibi ne mutum ya yi hankali wajen amfani da su tare da shawarar likita.

🌿 1. Ganyen Neem (Dogon Yaro)

Ana shan ruwan ganyen neem saboda yana da sinadaran da ke rage acid da kuma kare bangon ciki daga raunuka. Ana tafasa ganyen, a bar shi ya huce, a sha kofi ɗaya safe da yamma.

🍯 2. Zuma (Honey)

Zuma tana da kwayoyin halitta masu taimakawa wajen warkar da raunukan ciki. Ana iya sha cokali ɗaya da safe kafin abinci da kuma da yamma kafin kwanciya. Idan aka haɗa ta da ruwan ɗumi, tana rage kaikayi da zafi.

🌶️ 3. Citta (Ginger)

Citta tana rage kumburi da kaikayi, tana taimakawa wajen narkar da abinci cikin sauƙi. Ana iya tafasa ta, a sha ruwan da ya huce sau biyu a rana.

🥛 4. Madarar Koko ko Nono

Shan madarar koko ko nono mara mai yawa yana taimakawa wajen rage acid. Amma bai kamata a sha mai yawan mai ko sukari ba, domin hakan yana iya ƙara acid.

🌾 5. Aloe Vera

Ruwan Aloe vera yana da sinadaran da ke kwantar da bangon ciki. Ana iya haɗa cokali ɗaya da ruwa a sha safe da yamma.

Lura:
Duk da cewa waɗannan hanyoyi na gargajiya suna taimaka wa mutane da yawa, bai kamata su maye gurbin magungunan likita gaba ɗaya ba. Abin da ya fi muhimmanci shi ne haɗa magani da gyaran abinci da rayuwa, domin ulcer ba wai kawai cutar ciki ba ce, cuta ce da ke buƙatar kulawa ta jiki da kwakwalwa.

Abincin da Ya Kamata Mai Ulcer Ya Guje Wa

Abinci yana da babbar rawa wajen ƙara ko rage zafin ulcer. Wasu abinci suna ƙara yawan acid a ciki wanda ke iya tayar da ciwon, yayin da wasu kuma ke taimaka wajen kwantar da bangon ciki da hana zafi. Don haka, sanin abin da ya dace da wanda bai dace ba yana da matuƙar muhimmanci.

Karanta:

MAGANIN TARI DA MURA A ASIBITI DA MUSULUNCI

Amfanin Yawan Shan Ruwa 6 ga Lafiya da Yakamata a Sani

🚫 Abincin da Ya Kamata a Guje Wa:

1. Abinci mai yaji ko barkono da yawu (pepper soup, suya, da kayan miya masu barkono da yawa)

   • Waɗannan suna ƙara yawan acid a ciki kuma suna haifar da kaikayi da zafi sosai.

2. Abinci mai gishiri da mai mai yawa (fried foods)

   • Su kan tsawaita narkewar abinci kuma suna ƙara matsin lamba ga ciki.

3. Shayi, Coffee da Abin Sha Mai Caffeine

   • Caffeine na ƙara yawan acid a ciki kuma na iya tayar da ciwon ulcer cikin sauƙi.

4. Lemo da Abin Sha Mai Gas (Coca-Cola, Pepsi, Fanta da sauransu)

   • Waɗannan suna cike da acid da gas wanda ke haifar da kumburi da kaikayi a ciki.

5. Abinci mai ɗanɗano mai kaifi kamar tumatur mai yawa, albasa da tafarnuwa rawaya

   • Duk da cewa suna da amfani, suna iya haifar da rashin jin daɗi ga masu ulcer idan aka sha su da yawa.

6. Giya, Sigari, da Abin Sha Mai Barasa

   • Waɗannan suna lalata bangon ciki, suna sa ulcer ta tsananta kuma suna jinkirta warkewa.

✅ Abinci da Ya Kamata a Fi Ci:

1. Abincin da ke da fiber kamar doya, shinkafa, alkama, dankali, da kayan lambu.

2. Fruits kamar ayaba (banana), apple, da pawpaw, saboda suna rage acid a ciki.

3. Abincin da ke da calcium kamar madara mai ƙanƙanin mai.

4. Nono mara sukari – yana rage kaikayi kuma yana taimaka wajen kare ciki.

5. Ruwan zafi ko ruwan lemon tsami da zuma safe – yana taimaka wajen narkar da acid mai yawa.

Ka tuna:
Cin abinci kan lokaci na taimakawa wajen rage tashin ulcer, saboda ciki baya zama babu komai da zai sha acid. Kada a taɓa barin ciki babu abinci na dogon lokaci.

8. Hanyoyin Da Za a Rage Saurin Tashin Ciwon Ulcer

Ulcer ba cuta ce da ake iya magancewa cikin rana ɗaya ba. Sai an bi wasu ƙa’idoji da halaye masu kyau da ke taimakawa wajen hana saurin tashin ciwon. Ga wasu muhimman hanyoyi:

🕐 1. Cin Abinci Kan Lokaci

Rashin cin abinci a lokacin da ya dace yana sa acid ya taru a ciki. Idan aka saba cin abinci a lokaci guda kowace rana, ciki zai yi daidaito kuma zafin zai ragu sosai.

🧘 2. Rage Damuwa da Bacin Rai

Damuwa (stress) na sa jiki fitar da sinadarai masu ƙara acid a ciki. Don rage wannan, a yi abubuwan da ke kwantar da hankali kamar yin sallah, karatun Alkur’ani, ko motsa jiki.

🚫 3. Gujewa Shan Magungunan Painkillers ba tare da Shawarar Likita ba

Magungunan kamar Aspirin da Ibuprofen suna lalata bangon ciki. Idan dole sai an sha su, sai da shawarar likita, wanda zai haɗa su da kariyar ciki.

😴 4. Yin Bacci da Hutawa Kwarai

Rashin bacci na ƙara damuwa, wanda ke haifar da ƙarin acid a ciki. Yin awanni 7–8 na bacci kowace rana yana taimaka wajen rage tashin ciwo.

🍽️ 5. Cin Ƙanana-Ƙanana Akai-Akai

Maimakon cin abinci sau uku masu nauyi, ya fi kyau a rarraba zuwa sau 5–6 na ƙanana-ƙanana. Wannan yana hana ciki zama fanko, yana kuma rage acid.

💧 6. Sha Ruwa da Yawa

Ruwa yana taimaka wa hanji wajen narkar da abinci da rage acid. Amma kar a sha ruwa da yawa lokaci guda bayan abinci domin hakan na iya kawo kumburi.

🚷 7. Gujewa Abin Sha Mai Caffeine, Giya, da Sigari

Waɗannan abubuwa suna sa bangon ciki ya raunana kuma suna jinkirta warkarwa. Tabbatar da barinsu gaba ɗaya.

Karanta:

Amfanin Yawan Shan Ruwa 6 ga Lafiya da Yakamata a Sani

Ruwan Dumi: Amfanin Ruwa Dumi 5 ga Lafiyar Jiki

9. Hanyoyin Rigakafin Komawar Ulcer (Prevention)

Ko bayan warkewa, ulcer na iya dawowa idan mutum bai kiyaye ba. Don haka, akwai hanyoyin da za a iya bi domin rigakafin dawowarta.

🧴 1. Tsabtace Abinci da Ruwa

Kwayar H. pylori tana iya shiga jiki ta hanyar abinci ko ruwa mai datti. Don haka, a tabbatar da tsabtace abinci, a rika dafa ruwa kafin sha.

🧍‍♂️ 2. Gujewa Shan Giya da Taba Sigari

Waɗannan abubuwa suna hana bangon ciki warkewa kuma suna ƙara yawan acid. A guji su gaba ɗaya domin kare lafiyar ciki.

💊 3. Bin Shawarar Likita Cikin Tsanaki

Idan likita ya rubuta magani, a tabbata an kammala dukkan kwanaki. Daina magani da wuri na iya barin kwayar cuta ta sake dawowa da ƙarfi.

🍲 4. Cin Abinci Mai Gina Jiki

A fi mayar da hankali kan abinci mai ƙunshe da sinadaran calcium, potassium, da iron. Wannan yana ƙarfafa bangon ciki da kuma kare jiki daga cututtuka.

⏰ 5. Kula da Tsarin Rayuwa

A guji gajiya ta jiki, rashin bacci, da tunani mai yawa. A yi ƙoƙarin zama cikin yanayin kwanciyar hankali da natsuwa.

Tambayoyi da Amsoshi Game da Ulcer (FAQ)

A wannan sashe, za mu amsa wasu daga cikin tambayoyin da mutane ke yawan yi game da ulcer, domin mutane da yawa suna da fahimta daban-daban game da cutar. Wasu suna ɗauka cewa ulcer ba ta warkewa, wasu kuma suna yin amfani da hanyoyin da ke iya tsananta ta ba tare da sani ba.

❓ Shin ulcer na iya warkewa gaba ɗaya?

Eh, ulcer na iya warkewa gaba ɗaya idan an gano ta da wuri kuma aka bi shawarwarin likita yadda ya dace. Idan H. pylori ce ke haddasawa, amfani da magungunan antibiotics da PPI (Proton Pump Inhibitors) na kwanaki 10 zuwa 14 yana iya kawar da cutar gaba ɗaya. Bayan haka, mutum zai cigaba da kula da tsarin abinci da rayuwa domin kada ta dawo. Amma idan mutum bai yi magani yadda ya kamata ba, ulcer na iya komawa ko ta rikide zuwa matsala mafi tsanani kamar raunin ciki (perforation) ko jini daga ciki (bleeding ulcer).

❓ Shin ana iya amfani da magungunan gargajiya tare da na likita?

Amsar ita ce: a hankali, amma da shawarar likita. Wasu magungunan gargajiya suna da amfani, kamar zuma, dogon yaro (neem), da ruwan citta (ginger), domin suna taimaka wa jiki wajen rage acid da kwantar da ciki. Amma wasu kayan gargajiya na iya hadawa da magungunan asibiti, su hana tasirin su ko su kawo illa ga hanta da koda. Don haka, likita ya kamata ya sani kafin a haɗa gargajiya da magani na zamani.

❓ Shin ulcer na iya zama gado (hereditary)?

A wasu lokuta, akwai gadon halitta (genetic predisposition) da ke sa wasu mutane su fi sauƙin kamuwa da ulcer, musamman idan danginsu na kusa suna da matsalar H. pylori ko matsalar acid mai yawa. Amma yawanci, ulcer ba ta yadu ta hanyar gado kai tsaye kamar cutar sikila ba, sai dai idan mutum yana bin irin tsarin rayuwar iyayensa — rashin bacci, cin abinci mara kyau, da damuwa.

❓ Menene alamomin da ke nuna ulcer ta tsananta?

Idan ulcer ta tsananta, alamomin da ke bayyana sun haɗa da:

• Zubar jini ta baki ko najasa mai duhu (melena)

• Amai mai jini

• Zafi mai tsanani da ba ya raguwa da magani

• Rashin nauyi sosai

• Jin jiri ko rauni saboda rashin jini
  Idan waɗannan alamomi sun bayyana, wajibi ne a tafi asibiti nan da nan don a duba ciki da endoscopy domin hana haɗarin fashewar ciki.

❓ Shin ulcer na yaduwa daga mutum zuwa mutum?

A zahiri, H. pylori na iya wucewa daga mutum zuwa mutum ta hanyar saliva (yawu), abinci, ko ruwa mai datti. Saboda haka, yin amfani da kofin ruwa, cokali, ko faranti ɗaya da wanda ke da ulcer na iya haifar da kamuwa da kwayar. Don haka, tsabtace abinci da kayan amfani yana da matuƙar muhimmanci.

❓ Wane lokaci ya kamata mai ulcer ya je asibiti?

Mutum ya kamata ya je asibiti idan:

• Ciwon cikin ya daɗe sama da makonni biyu ba tare da sauƙi ba.

• Akwai tashin zuciya da amai akai-akai.

• Akwai zubar jini ta baki ko bayan gida.

• Mutum yana rasa nauyi da gajiya sosai.
  Likita ne kaɗai zai iya yin cikakken gwaji domin tabbatar da cewa ulcer ce ko wata cuta ta daban kamar gastritis ko acid reflux disease.

❓ Shin akwai abinci da ke taimakawa wajen warkar da ulcer?

Eh, akwai. Abinci kamar ayaba (banana), madara mara mai, nono, dankali, shinkafa, da ruwan zuma da citta suna taimakawa wajen kwantar da ciki da rage yawan acid. Haka kuma, cin abinci mai ɗanɗano mai laushi da rashin barkono na taimaka wa bangon ciki wajen murmurewa cikin sauƙi.

11. Kammalawa

Cutar ulcer ba sabuwar cuta ba ce, amma tana daya daga cikin matsalolin da ke shafar mutane da yawa a Najeriya da duniya baki ɗaya. Duk da cewa tana iya zama mai zafi da damuwa, abin farin ciki shi ne — ulcer na iya warkewa gaba ɗaya idan an bi hanya mai kyau.

Abin da ya fi muhimmanci shi ne sanin asalin dalilin da ke haddasawa da kuma bin tsarin magani da gyaran rayuwa. Idan H. pylori ce ke haddasawa, shan maganin antibiotics tare da PPI kamar Omeprazole ko Esomeprazole na iya kawo cikakken sauƙi. Amma idan dalilin shi ne damuwa, rashin cin abinci a kan lokaci, ko shan magungunan ciwo ba tare da shawara ba, to ana buƙatar canjin halaye da tsarin rayuwa.

A gefe guda kuma, magungunan gargajiya kamar zuma, citta, dogon yaro da aloe vera suna da tasiri wajen taimakawa wajen rage zafi da kumburi, musamman idan aka yi amfani da su cikin hikima tare da shawarar likita. Amma ba su kamata su maye gurbin maganin asibiti gaba ɗaya ba.

A bangaren abinci, gujewa abubuwan da ke ƙara acid kamar barkono, shayi, lemo, da giya yana da muhimmanci sosai. Cin abinci mai sauƙin narkewa da sha ruwa mai yawa na taimaka wajen kwantar da bangon ciki da hana ulcer dawowa. Haka kuma, hutu, bacci, da kwanciyar hankali suna da muhimmanci domin damuwa na iya ƙara yawan acid da tayar da ciwon.

A taƙaice, maganin ulcer ba wai kawai shan magani ba ne, amma haduwar hankali, gyaran abinci, da tsabtace rayuwa. Idan mutum zai kula da wadannan abubuwa uku — magani, abinci, da nutsuwa — to warkarwa daga ulcer yana da tabbas.

Don haka, idan kana fama da ulcer, kada ka firgita, ka fara da bin matakai kamar haka:

1. Je gwajin lafiya.

2. Bi magani yadda likita ya rubuta.

3. Guji abubuwan da ke tayar da acid.

4. Cin abinci a lokaci.

5. Rage damuwa, kar ka zauna cikin tunani da bacin rai.

Allah Ya ba da lafiya, Ya sa mu warke daga dukkan cututtuka da suka shafi ciki da hanji.

Author Profile

Ibrahim Buhari

IBRAHIM BUHARI Shahararren marubuci ne game da sana'oi, Digital Skills da sauransu shine kuma shugaban kamfanin HS Global Wato Shugaba a Wannan Website ta Hausawa Site

Latest entries

• Kiwon LafiyaOctober 16, 2025Cikakken Bayani akan Ulcer: Maganin Ulcer da Hanyoyin da Za a Rage Saurin Tashin Ciwon
• Kiwon LafiyaSeptember 13, 2025MAGANIN TARI DA MURA A ASIBITI DA MUSULUNCI
• KasuwanciSeptember 7, 2025YADDA AKE HADA SHAMPOO DA FARA KASUWANCIN SA
• KasuwanciAugust 23, 2025YADDA AKE HADA LIQUID SOAP – DA FARA KASUWANCIN SA